การศึกษาในประเทศกัมพูชามีอายุยาวนานเท่ากับอายุของประเทศนี้ ในยุคแรก
เราไม่สามารถรู้ได้แน่ชัดเกี่ยวกับการจัดการศึกษาว่ามีลักษณะแบบใด เราเริ่มศึกษาจากหลักฐานที่เป็นศิลาจารึกตามปราสาทต่างๆ
เกี่ยวกับเรื่องนี้ในยุคพระนคร
ซึ่งเป็นยุคที่ประเทศนี้มีความเจริญรุ่งเรืองมากที่สุดในประวัติศาสตร์ ฉะนั้น เราทำความเข้าใจคราวๆ
เกี่ยวกับประวัติการศึกษาของเขมรตั้งแต่ยุคพระนครจนถึงยุคปัจจุบันกัน
โดยจำแหนกตามยุคตามยุค ดังนี้
1. ยุคพระนคร: ยุคพระนคร
เริ่มจากปีคริสต์ศักราช 802
ถึง ปีคริสต์ศักราช 1431 เป็นยุคที่เขมรมีความเจริญรุ่งเรืองที่สุด
การศึกษาในช่วงแรกของยุคนี้ยังไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดเท่าใดนัก
แต่ในช่วงกลางของยุคนี้ เราเห็นมีหลักฐานต่างๆ เกี่ยวกับการจัดการเรียนการสอนคือมีจัดการเรียนการสอนในปราสาท
อย่างที่เราเห็นหลายปราสาทจะมีห้องสมุดเป็นสถานที่เก็บตำราและเอกสารที่ใช้ในการศึกษา
โดยมีพราหมณ์บุโรหิตเป็นผู้สอน และผู้เรียนส่วนใหญ่เป็นคนในวัง นอกจากนี้ยังมีอีกส่วนหนึ่งที่เรียนอยู่ในศาสนาสถาน
โดยมีบรรพชิตเป็นผู้สอน วิชาที่สอนในยุคนี้ส่วนใหญ่จะเน้นเรื่องของศาสนา การทำศึกสงคราม
การสู้รบ การปกครองความเชื่อ ไสยศาสตร์ ในยุคนี้ ปราสาทและศาสนสถานเป็นเขตอภัยทาน
2. ยุคอาณานิคมฝรั่งเศส
:
ฝรั่งเศสได้ปกครองกัมพูชาเป็นเวลา 90 ปี (ค.ศ. 1863 – ค.ศ.1953) แต่ช่วงที่มีผลต่อการศึกษาของเขมรคือ ค.ศ. 1863-1945
โดยสถานศึกษาของเขมรในยุคนั้นแบ่งออกเป็น2 ประเภท คือสถานศึกษาที่จัดตั้งขึ้นโดยฝรั่งเศส
เรียกว่าโรงเรียนฝรั่งเศส – เขมร หรือการศึกษาทางการ มีสอนวิชาต่างๆ
เกี่ยวกับการคำนวณ วิทยาศาสตร์ และวิชาอื่นๆ
ซึ่งเป็นวิชาของโลกตะวันตกโดยการศึกษาในโรงเรียนประเภทนี้ มีดังนี้ 1.
โรงเรียนประจำตำบล 2. โรงเรียนประถมศึกษาชั้นแรก 3. โรงเรียนประถมศึกษาเพิ่มเติมวิชา 4.
โรงเรียนประถมศึกษาชั้นสูงและมัธยมศึกษาฝรั่งเศส – ภาษาต่างประเทศ
มีประถมศึกษาชั้นสูงด้านครุศาสตร์ และมัธยมศึกษาทุติยภูมิ 5.อุดมศึกษา
6. อาชีวศึกษา มีโรงเรียนเทคนิคและการอาชีพ
โรงเรียนศิลปะเขมร 7. โรงเรียนเอกชน มี
โรงเรียนเอกชนสอนภาษาฝรั่งเศส โรงเรียนภาษาฝรั่งเศสและภาษาต่างประเทศ
โรงเรียนภาษาถิ่น และโรงเรียนภาษาต่างประเทศ ส่วนอีกประเภทหนึ่งคือ สถานศึกษาประเพณีปรับปรุงใหม่
(โรงเรียนวัด) เป็นสถานศึกษาตามแบบดั้งเดิมที่สืบทอดมาจากยุคก่อนๆ โรงเรียนประเภทนี้
มีการจัดตั้งโรงเรียนปฏิบัติ โรงเรียนปฏิบัติชั้นสูง และมีบุคลากรปฏิบัติงานการศึกษาประเพณีปรับปรุงใหม่
ในปีค.ศ. 1935
มีครูผู้สอนเป็นคฤหัสถ์ส่วนหนึ่งได้เข้ามาทำงานในโรงเรียนประเพณีปรับปรุงใหม่ด้วย
พร้อมกันนี้ พระมหากษัตริย์ ทรงโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งผู้แทนพระองค์ 1 คนเพื่อปฏิบัติหน้าที่เป็นศึกษานิเทศก์ในการตรวจสอบ กำกับติดตามการจัดการเรียนการสอนของโรงเรียนประเพณีปรับปรุงใหม่
(โรงเรียนวัด) และศึกษานิเทศก์คนดังกล่าวได้แต่งตั้งผู้ช่วยอีกหนึ่งคนเพื่อช่วยงาน
กระทรวงศึกษาของเขมรในยุคนี้ บริหารโดยชาวฝรั่งเศสหนึ่งคน
และผู้บริหารคนดังกล่าวต้องขึ้นตรงต่อผู้บังคับบัญชาระดับสูงชาวฝรั่งเศสอีกคน
ส่วนการศึกษาต้องปฏิบัติตามคำสั่งจากผู้กำกับการศึกษาของรัฐอีกคนหนึ่งที่กรุงฮานอย
ประเทศเวียดนาม ส่วนในจังหวัดใหญ่ๆ ของเขมร มีชาวฝรั่งเศสหนึ่งคนทำหน้าที่เป็นผู้กำกับโรงเรียนประถมศึกษา
แต่ละปีผู้กำกับคนดังกล่าวจะเดินทางไปตรวจโรงเรียนฝรั่งเศส-เขมรระดับประถมชั้นต้นตามอำเภอต่างๆ
ส่วนโรงเรียนประเพณีปรับปรุงใหม่ (โรงเรียนวัด) ผู้กำกับคนนี้จะไม่มีสิทธิไปตรวจสอบได้
เพราะว่า โรงเรียนเหล่านั้น อยู่ภายใต้การกำกับดูแลจากผู้แทนพระมหากษัตริย์
3. ยุคปี ค.ศ.1945 – 1975: เป็นยุคปลายๆ
ของอาณานิคมฝรั่งเศสจนถึงยุคการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองเขมรจากราชอาณาจักรกัมพูชา
เป็นสาธารณรัฐเขมร (ค.ศ.1970-1975) โดยในปี ค.ศ. 1947 ได้จัดให้มีสำนักงานขึ้นมา 2
สำนักงาน คือ สำนักงานกำกับดูแลโรงเรียนของวัด
และสำนักงานกำกับดูแลโรงเรียนฝรั่งเศส – เขมร จนถึงปี ค.ศ. 1949 สำนักงานทั้งสองได้รวมกันเป็นสำนักงานเดียว และปี ค.ศ. 1969 -1970 เป็นช่วงปลายๆ ของยุคสังคมราษฎรนินมของพระบาท นโรดม สีหนุ การศึกษาขั้นพื้นฐานของเขมรมี
13 ปี และที่แปลกคือ เขานับจากปีที่ 12 ลงมา เช่น ถ้าเราเริ่มเรียนปีแรก เขาเรียกว่า “ชั้นปีที่ 12” แล้วเรียงลงมาเรื่อยๆ การศึกษายุคนี้แบ่งเป็น ประถมศึกษา มี 6 ปี (ปีที่ 12 – ปีที่ 7)
มัธยมศึกษาตอนต้น มี 4 ปี (ปีที่ 6- ปีที่
3) และวิทยาลัย หรือมัธยมศึกษาตอนปลาย มี 3 ปี (ปีที่ 2 ปีที่ 1 และปีสุดท้าย)
4. ยุคปี ค.ศ. 1979
– ปัจจุบัน :( สังเกตเห็นว่า
ไม่มีข้อมูลจากปี ค.ศ. 1975
-979 เพราะช่วงนี้เป็นช่วงที่เขมรแดงปกครองประเทศ
ทุกอย่างเท่ากับศูนย์) ยุคนี้การศึกษาแบ่งออกเป็น 3 ช่วงคือ
4.1 ช่วงที่หนึ่ง:ค.ศ. 1979
– 1987 ยุคนี้ระบบการศึกษาความรู้ทั่วไป
(การศึกษาขั้นพื้นฐาน) มีระยะเวลา 10 ปี โดยระดับประถมมี 4 ปี คือ ปีที่ 1-ปีที่ 4 มัธยมศึกษาตอนต้นมี
3 ปี คือปีที่ 5-ปีที่ 7 มัธยมศึกษาตอนปลายมี 3 ปี คือ ปีที่ 8-ปีที่ 10
4.2 ช่วงที่สอง: ค.ศ. 1987
– 1994 ยุคนี้ระบบการศึกษาความรู้ทั่วไป
(การศึกษาขั้นพื้นฐาน) มีระยะเวลา 11 ปี โดยระดับประถมศึกษามี 5 ปี คือ ปีที่ 1-ปีที่ 5 ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นมี
3 ปี (ปีที่ 6-ปีที่ 8) และระดับวิทยาลัยหรือมัธยมศึกษาตอนปลายมี 3 ปีคือ
ปีที่ 9-ปีที่ 11
4.3 ช่วงที่สาม : ค.ศ.1994
– ปัจจุบัน
ระบบการศึกษายุคนี้มีระยะเวลา 12 ปี (6+3+3) ระดับประถมศึกษามี 6 ปีคือ
ปีที่ 1-ปีที่ 6 ระดับมัธยมศึกษาตอนต้นมี
3 ปี คือ ปีที่ 7-ปีที่ 9 มัธยมศึกษาตอนปลายมี 3 ปี คือ ปีที่ 10- ปีที่ 12 ยุคนี้มีการเปลี่ยนแปลงอย่างหนึ่งเกิดขึ้นคือ
ค.ศ.1994 กระทรวงศึกษาธิการเขมรได้จัดให้มีศึกษานิเทศก์ขึ้นเพื่อประเมินโรงเรียนต่างๆ
ในประเทศ
เห็นได้ว่า
การศึกษาของเขมรได้มีการปรับเปลี่ยนตามยุคตามสมัย ตามระบบการปกครอง ตามความต้องการของสังคมด้วยและตามความเปลี่ยนแปลงต่างๆ ของโลก
(Writer : Sut Sorin)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น